27/8/11

Το δικαίωμα στο γιουχάισμα


Επειδή πολλά έχουν γραφτεί κατά καιρούς περί της «ανάρμοστης» συμπεριφοράς του ελληνικού κοινού, που εκδηλώνει τη δυσαρέσκειά του για όσα συμβαίνουν επί σκηνής και εξαντλούν την υπομονή του, ας αναλογιστούμε μερικές ιστορικές αλήθειες. 
Είναι γνωστό ότι στην αρχαιότητα οι θεατές των έργων των τραγικών- οι οποίοι συνήθισαν να φέρνουν μαζί και το φαί τους-, εκτόξευαν ακόμα και ζαρζαβατικά εναντίον των άτυχων ηθοποιών, αν η παράσταση που έβλεπαν δεν ήταν στο ύψος των περιστάσεων. 


Στο Μπαϊρόιτ ή στη Σκάλα του Μιλάνου μια μονάχα λάθος νότα σε μια άρια ξεσήκωνε θύελλα αντιδράσεων ακόμα και για ένα τενόρο σαν τον Λουτσιάνο Παβαρότι. Ή μήπως έχει κανείς την εντύπωση ότι στο θέατρο Globe όπου έπαιζε τα έργα του ο Σαίξπηρ ή στην Comedie Francaise οι θεατές καθόταν «Παναγίες;» Πάντα, σε όλες τις ιστορικές περιόδους και σε όλα τα είδη τέχνης, το κοινό είχε το δικαίωμα να αντιδράσει. 


Και βεβαίως κανένας δεν μπορεί να του το αφαιρέσει σήμερα, επιθυμώντας το «υποχρεωτικό» χειροκρότημα και αναβιώνοντας σταλινικά ήθη. Ούτε και να υποστηρίξει σοβαρά ότι το κοινό που «αποθεώνει» είναι πολιτισμένο, σε αντίθεση με τους «κάφρους» που γιουχάρουν ανάρμοστα. Βεβαίως, από το είδος της αντίδρασης των θεατών βγάζει κανείς πολλά συμπεράσματα. Για την παιδεία, το ήθος, τον πολιτισμό του. Είναι γνωστό ότι το ελληνικό κοινό γενικώς, σε σύγκριση με το ξένο, είναι αρκετά καλόβολο και ανέχεται πολλά πριν αντιδράσει. Ίσως να φταίει η έλλειψη αυτοπεποίθησης, ίσως η γνώση ότι διαθέτει ελλιπέστερη παιδεία. 


Το να κατηγορούνται, όμως, συλλήβδην οι θεατές που αντιδρούν σε μια παράσταση ή σε μια συναυλία και να θεωρούνται περίπου «τριτοκοσμικοί» από μερίδα «ποιοτικών» ανθρώπων της τέχνης, έχει καταντήσει ανέκδοτο. Ιδιαίτερα όταν μερικοί φτάνουν στο σημείο να θέλουν να καθορίσουν τον «ανεκτό» βαθμό αντίδρασης του θεατή που πλήρωσε εισιτήριο για να τους δει. Σε κανέναν δεν είναι ευχάριστο να ακούει σφυρίγματα εν ώρα εργασίας. Αλλά και σε κανέναν θεατή δεν αρέσει να απογοητεύεται γιατί, κακά τα ψέματα, όλοι πάμε στα θέατρα προσμένοντας σε κάτι καλύτερο από την μίζερη καθημερινότητά μας. Αντί, λοιπόν, να βλέπουν μερικοί το δέντρο ας δουν το δάσος, που δεν είναι άλλο από τη βαθιά απογοήτευση του θεατή που αντιδρά. Κι ας αναλογιστούν, επιτέλους, το γιατί.

Της Κατερίνας Αγγελιδάκη